Nieuw leven voor een jaren dertig woning door Studio Bonnie Barlag, de verbouwing deel twee: de renovatie

In het zuiden van het land staat een jaren dertig woning waar het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan. Bonnie Barlag kreeg afgelopen jaar de sleutel van deze bijzondere woning. In dit tweede deel van het drieluik vertelt Bonnie ons meer over de renovatie. Deel één: de zoektocht, lees je hier.

De grondige renovatie is in volle gang. Bonnie neemt ons mee tijdens deze transformatie waarin oude elementen een inspiratiebron zijn voor het nieuwe ontwerp. In deze serie volgen we het verbouwproces, alle know hows worden aan het licht gebracht. In dit tweede deel van het drieluik gaan we dieper in op het onderzoek, het samenstellen van een team met vakmensen en het bepalen van ontwerpkaders.

Onderzoek 
Architect Huib Koman vertelt: "Omdat omgeving, architectuur en interieur veel vertellen over de historie en keuzes die destijds zijn gemaakt, hebben we voorafgaand aan het ontwerpproces onderzoek gedaan. Wat betreft interieur richtte dit onderzoek zich met name op materiaalgebruik in de jaren dertig, maar ook hoe gebruik gemaakt werd van de verschillende ruimtes. 

De woning was in een verrassend originele staat. Door een aanvullend archiefonderzoek kon een groot deel van de oorspronkelijke kwaliteiten worden onderzocht. De woning, naar hand van Hendrik Willem Valk uit ’s-Hertogenbosch en Co Franswa uit Amsterdam, is er één uit een serie van 28 panden. Verschillende ramen met glas-in-lood maar ook ramen met roeden zijn allemaal onderdeel van het originele ontwerp.

Het doel van deze renovatie is zowel het handhaven als het versterken van de bestaande structuur en de originele sfeer. Een kenmerkend voorbeeld is de hoofdopzet van de keuken. De oorspronkelijke kwaliteiten hebben we versterkt door het vergroten van de openingen naar de tuin. Hierdoor komt meer daglicht de ruimte binnen en is er meer zicht op de tuin. De contouren van de ruimte blijven echter gehandhaafd. Zo wordt de kastenwand van de keuken bijna onzichtbaar in de bestaande wand gebouwd. Het eiland is een los interieurelement en wordt door afwijkend materiaalgebruik een eigentijdse eyecatcher."

Samenstellen van het team
"Renoveren in lijn met de jaren dertig bouwstijl is vanaf moment één ons uitgangspunt geweest. Waarom zou je een sfeervol huis als dit kopen om vervolgens alle sfeer eruit te halen?" Als je het Bonnie vraagt, moeten omgeving, architectuur en interieur altijd in sterk verband met elkaar staan. "Het één komt voort uit het ander. Die visie hanteer ik in al mijn projecten. Als ontwerper ligt mijn focus dan ook op monumenten en karakteristieke objecten.

Omdat we direct wisten dat de renovatie ingrijpend zou gaan worden hebben we de aannemer meegenomen naar de bezichtiging. Zo kon hij een compleet beeld krijgen van de woning en een grove begroting maken. Op die manier kregen we een beeld van de bedragen waarmee we konden inventariseren of onze plannen realiseerbaar waren. Na aankoop van de woning hebben we een team samengesteld dat veel ervaring heeft met renovatieprojecten als deze. 

Allereerst zijn we op zoek gegaan naar een architect. We kwamen uit bij Huib Koman. Als restauratie- en renovatiearchitect heeft hij een sterke affiniteit met historische bouwwerken, architectuurgeschiedenis en historische bouwtechnieken. Wanneer hij ontwerpt let hij op structuren, historische intenties en aanwezige kwaliteiten. Dit met als doel het erfgoed te versterken."

Kaders bepalen
"Na een gronding onderzoek ontstaan de ontwerpkaders, zowel voor de architectuur als het interieur. Het pand staat in een beschermd dorpsgezicht, maar is geen monument.

Natuurlijk hadden we een aantal persoonlijke wensen. Twee daarvan waren het realiseren van een ruime, lichte leefkeuken en het vergroten van de badkamer. Op deze twee ruimtes na hebben we geen aanpassingen gedaan aan de indeling van de woning. De eigenschap van jaren dertig architectuur is vrij gesloten, maar geeft daardoor ook een geborgen gevoel. We onderzochten verschillende varianten voor het toevoegen van meer daglicht, ook een moderne, minimalistische variant. Uiteindelijk kozen we voor het imiteren van de bestaande tuindeuren.

Een nog veel grotere opgave was de noodzaak tot verduurzaming. Aangezien er sinds de bouw geen aanpassingen aan de woning zijn gedaan, was er ook geen sprake van een energielabel: enkelglas, geen isolatie en verwarmen werd gedaan middels oude radiatoren. Een verduurzamingsopgave is complex en raakt vrijwel alle onderdelen van de woning, waar besteed je het budget aan? Wij hechten veel waarde aan de authentieke uitstraling van de woning, dus kozen we ervoor hierin te investeren: behoud waar mogelijk en anders imiteren of kiezen voor een passend alternatief. Het glas-in-lood in de huidige staat rammelde aan alle kanten. Inpakken van glas-in-lood in isolatieglas vergt een grotere investering dan wanneer je helemaal geen glas-in-lood toepast. Dit is dan ook een keuze en gaat ten koste van iets anders. Zo hadden we het tuinhuis ook graag willen aanpakken, maar dit wordt een project voor later."