Kunstagenda: Stedelijk Museum Amsterdam komt met tentoonstelling over expressionisme en kolonialisme

In het Stedelijk Museum Amsterdam is sinds 4 september de tentoonstelling Kirchner en Nolde: Expressionisme en Kolonialisme te zien. Met centraal het kleurrijke werk van Ernst Ludwig Kirchner en Emil Nolde.

Hoe kijken we namelijk vanuit een postkoloniaal perspectief naar de werken? Die vraag staat centraal in de tentoonstelling Kirchner en Nolde: Expressionisme en Kolonialisme. Te zien in de tentoonstelling zijn de verhalen achter de geportretteerden van ruim 300 objecten. Een flinke klus, vertelt conservator Beatrice von Bormann tijdens een bezoek aan de tentoonstelling. Om erachter te komen wie de gedocumenteerde mensen op de schilderijen en foto’s zijn, is daarom een kennisteam van ruim vijftig mensen van over de hele wereld ingeschakeld.

Kirchner en Nolde: Expressionisme en Kolonialisme.

‘Van de meeste kunstwerken weten we de herkomst niet’, legt Van Bormann uit. ‘Het gaat dan ook om een stukje bewustwording van hoe we kijken naar kunst. Waar vroeger kunstwerken van Afrikaanse kunstenaars in donkere zalen werd afgebeeld en Europese werken in pastelkleurige zalen, om de Europese verlichting te laten zien, hebben wij ervoor gekozen dat te doorbreken.’

‘De geschiedenis is constant in beweging door de manier hoe we er tegenaan kijken. De afgelopen jaren zijn instituten over de hele wereld aan het dekoloniseren’, vertelt directeur Stedelijk Museum Amsterdam Rein Wolfs. ‘Ook het Stedelijk bekijkt vanuit een brede blik naar het verleden en onderzoekt de impact van het kolonialisme op het heden. In deze tentoonstelling kijken we naar twee grote pioniers uit de vorige eeuw. We geven de bezoeker handvatten om vanuit verschillende invalshoeken naar hun werk te kijken en zelf een standpunt in te nemen.’

Terug in de tijd

In de periode van het Duitse Keizerrijk (1871-1918) gaan Kirchner en Nolde verschillende keren op reis en komen veel mensen en objecten uit andere werelddelen tegen, bijvoorbeeld in de etnografische musea, op koloniale tentoonstellingen en de entertainmentindustrie, waar veel mensen van kleur werken. In de huidige tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam komen verhalen over toe-eigening van andermans beeldtaal, stereotypering in de kunst en scheve machtsverhoudingen naar voren.

‘Deze tentoonstelling was zonder de samenwerkingen met een groot aantal externe experts niet mogelijk geweest’, legt Van Bormann uit. ‘Naast een vaste adviesgroep bestaande uit vooral antropologen en cultuurhistorici hebben wij ook historici, muziekwetenschappers, linguïsten en kunstenaars uit diverse delen van de wereld om advies gevraagd. Met deze werkwijze hebben we een gelaagde en meerstemmige tentoonstelling gerealiseerd, die niet puur vanuit een kunsthistorisch perspectief wordt verteld. Wat mij betreft is dit de werkwijze van de toekomst!’

Kirchner en Nolde: Expressionisme en Kolonialisme is vanaf nu te zien in Stedelijk Museum Amsterdam.