Kunstagenda: 60 jaar schoenen en Dutch Design met Jan Jansen

Ze bevinden zich op het snijvlak van kunst, design en mode en zijn uit duizenden herkenbaar. De ambachtelijk gemaakte, grensverleggende creaties van schoenontwerper Jan Jansen. En hooggehakt of niet, zijn zwierige schoenen zitten altijd uiterst comfortabel.

Jansen bracht de afgelopen zestig jaar duizenden ontwerpen uit onder zijn eigen naam. De meeste in beperkte oplages, maar ook unica, zoals de bruidsschoenen voor echtgenote Tonny Polman. Ze hebben zwevende hakken, schuine ritssluitingen, vouwen, hoekige plateauzolen of strikken op de hiel en dragen intrigerende namen als Kissing the Pope’s toe, What is this, Goldfinger en Carnival in Venice.

In mei vierde hij zijn tachtigste verjaardag. Geen reden om stil te gaan zitten. ‘Tijd is mijn grootste vijand’, zegt hij zelf. De meester bruist van de ideeën en werkt vrijwel dagelijks aan zijn nieuwe collectie, die in 2022 op de markt komt. Ook daarin heeft zijn vrouw een groot aandeel. Jansen: ‘Tonny is mijn muze.’ Museum Jan (voorheen Museum Jan van der Togt) in Amstelveen eert Jansen deze zomer met een bijzondere tentoonstelling.

Keerpunt

Dat Jansen schoenontwerper zou worden, stond in de sterren. ‘Ik moet welhaast in een schoenendoos geboren zijn’, grapt hij weleens, doelend op zijn vader die verkoopleider was bij een Nijmeegse kinderschoenenfabriek. Hierdoor groeit hij op in een huis omgeven door honderden schoenen. Zijn vader pusht hem om nooit in zijn voetsporen te treden, maar als Jansen zeker weet dat hij schoenontwerper wil worden – ‘de voet van een vrouw is haar meest sensuele lichaamsdeel’ – verleent zijn vader hem alle steun.

Mede dankzij diens connecties krijgt hij een grondige opleiding in enkele schoenfabrieken. Daarna volgen de schoenmakersschool in Waalwijk en de Academie voor Industriële Vormgeving in Eindhoven. Hij leert het vak van schoenen ontwerpen en handmatig maken tot in de finesses.

Blauwe pump

Tonny Polman, zijn toekomstige vrouw, heeft hij dan al in Nijmegen ontmoet. ‘Ik weet nog precies wat voor schoenen we bij ons eerste afspraakje droegen. Tonny blauwe pumps met een slanke, spitse leest en een zes centimeter hoge hak en ik bruine suède instappers, kleurend bij mijn gele sokken. Gelukkig werd meteen duidelijk dat ze mijn fascinatie voor schoenen deelde.’

Zij spoort hem aan zich in Rome verder in zijn metier te bekwamen en hiervoor een lucratieve baan in Nederland te laten schieten. Het wordt een keerpunt in zijn carrière. Jansen terugkijkend: ‘Had ik dit niet gedaan, dan was ik een aardige schoenmodelleur geworden en niet de schoenontwerper die ik nu ben. Mede dankzij Tonny heb ik in artistiek opzicht alles bereikt waarvan ik droomde.’

Het hele verhaal over Jan Jansen lees je in de laatste Residence, nu te bestellen in onze shop. De expositie van Jan Jansen is t/m 29 augustus 2021 te zien in Museum Jan in Amstelveen. 

Samenstelling en tekst Mariëtte Schrader